Hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong 9 tháng qua tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao, đóng góp tích cực vào việc ổn định kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, để bứt phá và hoàn thành các mục tiêu trong những tháng cuối năm, xuất khẩu Việt Nam vẫn phải đối mặt với không ít thách thức.
Xuất khẩu Việt Nam duy trì đà tăng trưởng mạnh trong 9 tháng năm 2025
Hoạt động xuất nhập khẩu tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2025, khi tổng kim ngạch 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm trước – mức tăng cao nhất trong vòng 3 năm trở lại đây.
Riêng quý III/2025, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 128,57 tỷ USD, tăng 18,4% so với cùng kỳ năm 2024 và tăng 9,6% so với quý II. Tính chung 9 tháng, xuất khẩu đạt 348,74 tỷ USD, tăng 16%, vượt xa mục tiêu tăng trưởng 12% đề ra cho cả năm.
Dù kết quả đạt được rất khả quan, Bộ Công Thương nhận định cần tiếp tục theo dõi sát tình hình để chủ động ứng phó, bởi vẫn tồn tại nhiều yếu tố tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu trong thời gian tới.
Về yếu tố khách quan, có hai vấn đề chính tác động đến hoạt động thương mại của Việt Nam: xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng và căng thẳng địa chính trị trên toàn cầu. Ngoài ra, nền kinh tế thế giới vẫn đối diện nhiều rủi ro, làm suy giảm nhu cầu tiêu dùng, đứt gãy chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí logistics – những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến xuất nhập khẩu.
Về nội tại, cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam vẫn chủ yếu dựa vào gia công, lắp ráp. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế về vốn, công nghệ, năng lực quản trị chất lượng cũng như khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này khiến việc đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn môi trường gặp khó khăn – những điều kiện bắt buộc để thâm nhập các thị trường khó tính. Ngoài ra, hiệu quả tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.
Ông Trần Như Tùng – Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam – cho biết xuất khẩu dệt may đã có dấu hiệu chững lại. Nguyên nhân là sau khi Tổng thống Trump công bố thuế đối ứng vào tháng 4, các khách hàng Mỹ đã đặt hàng và yêu cầu giao sớm, dẫn đến tồn kho cao tại thị trường này, khiến nhu cầu từ tháng 6–7 giảm. Do đó, quý III và quý IV được dự báo sẽ chậm lại.
Tương tự, ngành thủy sản cũng đối mặt thách thức lớn tại thị trường Mỹ. Theo bà Tô Thị Tường Lan – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) – ngoài thuế đối ứng, ngành còn bị ảnh hưởng bởi quy định mới về hải sản khai thác, khiến ghẹ, cá ngừ và cá thu không thể xuất khẩu sang Mỹ từ năm 2026. Bên cạnh đó, thuế chống bán phá giá đối với tôm đã vượt 55%, làm gia tăng nguy cơ mất thị trường.
Mở rộng thị trường và tận dụng cơ hội từ các FTA
Ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết Bộ đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan để triển khai nghiêm túc Chỉ thị số 29/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về các giải pháp trọng tâm thúc đẩy xuất khẩu, đảm bảo duy trì đà tăng trưởng cao trong quý IV – giai đoạn then chốt để hoàn thành mục tiêu cả năm.
Theo nhận định của Bộ Công Thương, nếu không có biến động bất thường, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 có thể đạt khoảng 900 tỷ USD, thiết lập kỷ lục mới cho thương mại Việt Nam.
Bộ đã chỉ đạo các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường và kết nối với đối tác quốc tế. Đồng thời, tiếp tục tháo gỡ rào cản kỹ thuật, xử lý các biện pháp phòng vệ thương mại, và thúc đẩy đàm phán các hiệp định song phương, đa phương mới, giúp hàng hóa Việt Nam tiếp cận nhiều thị trường ưu đãi hơn, nâng cao sức cạnh tranh.
Đa dạng hóa thị trường, tăng năng lực cạnh tranh bền vững
Ở góc nhìn chuyên gia, TS. Võ Trí Thành cho rằng Việt Nam cần đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu để giảm phụ thuộc vào một số thị trường lớn, đồng thời tận dụng cơ hội từ các thị trường tiềm năng khác nhằm thích ứng với biến động chính sách, rủi ro địa chính trị và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn.
Ông Thành khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu thông tin thị trường, xây dựng mạng lưới đối tác đa dạng, cũng như đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường. Khi hướng đến các thị trường cao cấp, yêu cầu ngày càng khắt khe về chất lượng, phát triển xanh, giảm phát thải carbon và yếu tố bền vững sẽ là thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt nâng tầm.
Xuất nhập khẩu năm 2025 có thể đạt kỷ lục mới
Bộ Công thương nhận định, với tình hình hiện nay, nếu không có biến động bất thường, ngành Công thương sẽ đạt được các mục tiêu đề ra trong năm 2025 và dự kiến, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa cả năm có thể đạt khoảng 900 tỷ USD.